قولنامه و مبایعه نامه هر یک در شرایط مشخص و با توافق خریدار و فروشنده تنظیم می گردند، اما دارای تفاوت هایی هستند. مهم ترین فرق مبایعه نامه و قولنامه به این شرح است:

• مبایعه نامه بر اساس قرارداد خرید و فروش (قرارداد بیع) انجام می شود، در حالی که مبنای قولنامه بر پایبندی قول و تعهد طرفین معامله است.
• یکی از تفاوت های این دو نوع قرارداد در این است که مبایعه نامه یک قرارداد رسمی است و به موجب آن طرفین دارای حقوق مشخص هستند.
• مبایعه نامه جز اسناد رسمی محسوب می شود و دارای اعتبار قانونی است. لازم به ذکر است که چنان چه در یک معامله مبایعه نامه و یا قولنامه نوشته شود و فروشنده به تعهد خود برای انتقال سند پایبند نباشد، مراتب را می توان از طریق دادگاه دعوای الزام به تنظیم سند رسمی پیگیری کرد.
• پس از تنظیم مبایعه نامه، خریدار موظف است مبلغی را به فروشنده پرداخت نماید. فروشنده تنها در صورت دریافت وجه، بیع نامه را به خریدار ارائه می کند. در قولنامه نیازی نیست که بلافاصله پس از تنظیم قرارداد، خریدار وجه پرداخت کند. در معاملات قولنامه، فروشنده به خریدار اطمینان می دهد که تا آماده شدن وجه، مورد قرارداد را به فرد دیگری واگذار ننماید.
• انعقاد قولنامه به معنای مالکیت خریدار نیست، بلکه به مفهوم قول و قرار فروشنده و خریدار است. در صورتی که در مبایعه نامه خریدار مالک خواهد بود.